Gdański Szlak Wodociągowy atrakcją turystyczną

Gdańsk to miasto, które większości ludzi kojarzy się głównie z wakacyjnymi wojażami i błogim wypoczynkiem. Oprócz szumu bałtyckiego morza równie popularna jest okazała Stocznia Gdańska, która w ciągu swojej działalności zbudowała ponad 1000 w pełni wyposażonych statków pełnomorskich. Obecnie znaczna część stoczni została „oddana” mieszkańcom i stała się modnym terenem spotkań . Jednak piękne nadmorskie widoki, port i żegluga to nie wszystko co ma do zaoferowania największe z trójmiejskich miast. Ku pamięci historii Gdańsk udostępnił, dla mieszkańców i turystów, możliwość zwiedzania trzech zbiorników wodnych. Dwa z nich nieczynne i zapomniane – Stara Orunia i Stary Sobieski otrzymały nowe życie i po odrestaurowaniu cieszą oko zaciekawionych turystów. Nowoczesny Zbiornik Wody Kazimierz został oddany do użytku w 2015 roku i jest czynną wieżą ciśnień, co jednak nie przeszkadza w zwiedzaniu go i podziwianiu zorganizowanych, interaktywnych wystaw. Cały projekt zyskał miano Gdańskiego Szlaku Wodociągowego.

 

 

 

Historia gdańskich wodociągów

 

Krzyżacka pomoc

 

Ważny czas w dziejach gdańskiego postępu wodociągowego rozpoczął się od wtargnięcie do grodu, 13 listopada 1308 r., Krzyżaków. Zakon panował przez półtora wieku, w tym też czasie wybudowano zamek na ulicy Rycerskiej (w miejscu gdzie obecnie znajduje się Muzeum II Wojny Światowej). Do fos otaczających zamek oraz dla samego zamku konieczny był dostęp do wody, dlatego w 1334 r. zaczęto budować kanał Raduni (między dzisiejszym Juszkowem a Pruszczem Gdańskim). Jednak spadek wody jaki uzyskano okazał się zbyt mały przez co konieczna była przebudowa. Ulepszony kanał prowadził od Oruni i wpadał w układ starego kanału na terenie Starego Miasta.

Gdy gdańszczanie w 1554 r. pozbyli się Krzyżaków – rozebrali zamek. Jednak postanowili rozwijać poznaną technikę i w XVI w. powstała pompownia wody. Woda z kanału Raduni była tłoczona do zbiornika umieszczonego na około 10 metrowej wieżyczce i z niego rozprowadzana rurami po mieście. 9 października 1633 r. została uruchomiona fontanna Neptuna, która również była zaopatrywana w wodę z drewnianego wodociągu.

 

 

Czas na kanalizację

 

W XIX w. ze względu na nieodpowiednią higienę oraz brak odpowiedniej kanalizacji w Gdańsku wybuchła epidemia cholery. W 1831 r. z 1456 osób zarażonych zmarło aż 1063. Szerząca się zaraza i niepokój wśród ludności spowodowały zwrócenie większej uwagi na sprawy higieny i jakości wody.

W 1863 r. miasto zleciło opracowanie planu osuszenia terenów Dolnego Miasta oraz samospławnej miejskiej kanalizacji Eduardowi Wiebemu. Przedsięwzięcie zostało przeprowadzone w latach 1869-1874. Cały system składał się z drenażowego ujęcia wody w Pręgowie o wydajności około 10 400m3 na dobę, skąd czysta woda spływała do zbiornika wody w Oruni o pojemności 5 000m3. Od zbiornika prowadziła do miasta magistrala wodociągowa, a następnie rozchodziły się sieci rozdzielcze. W miejsce starego, drewnianego, systemu postanowiono wybudować nowy, który był stopniowo podłączany w miejscu starego.

System wodociągowo-kanalizacyjny w Gdańsku był pierwszym na kontynencie europejskim systemem całkowitym. Obejmował ujęcia, sieć wodociągową, kanalizacyjną, centralną pompownię ścieków aż po oczyszczalnię z odbiornikiem. Dziś jest on o wiele bardziej rozbudowany, powstały nowe zbiorniki i ujęcia wody, jednak całość pracuje na takich samych zasadach.

 

 

Zapominamy o historii

 

Przyzwyczajeni do bieżącej wody nie wyobrażamy sobie jak mogłoby jej nie być. Mycie zębów, korzystanie z toalety, włączanie pralki – są to dla nas niemal tak naturalne czynności jak oddychanie. Mało kto zadaje sobie pytanie, co jest po drugiej stronie kranu? W jaki sposób woda zostaje doprowadzona do milionów domów?

Jednak Gdańsk wychodzi naprzeciw nie tylko sympatykom turystyki eksploracyjnej, ale również każdemu z nas. Gdański Szlak Wodociągowy to trzy zbiorniki wodne, które zapewniają niezapomniane emocje i widoki. Każdy z nich może poszczycić się odmiennymi walorami, których nie zaznamy w innym miejscu. Ma on również na celu przypomnienie naszej historii, tego, że mimo trudności jesteśmy w stanie stworzyć coś wielkiego.

 

 

Zbiornik Wody Stara Orunia

 

Rezerwuar wody położony na ulicy Kampinoskiej 61,w Gdańsku-Oruni powstał w 1869 roku. Został wybudowany na planie kwadratu o boku około 40 metrów, a jego wysokość wynosi ponad 5 metrów. Zbiornik zaopatrywał mieszkańców Gdańska w wodę pitną z jedynego wówczas ujęcia wody w Pręgowie. Klasyczna ceglana konstrukcja, przypominająca obiekty sakralne zapiera dech w piersiach.
Właśnie w Starej Oruni odnaleziono kapsułę czasu – historyczny list, który został pozostawiony najprawdopodobniej przez budowniczych obiektu (można go podziwiać na wystawie w Zbiorniku Wody Stary Sobieski).

Jest to również miejsce jednego z największych siedlisk nietoperzy w woj. pomorskim. Jednak nie nastawiajmy się na setki nietoperzy zwisających z sufitów, bo w sezonie wynoszą się one z budynków . Stara Orunia to idealne miejsce na zimowanie nietoperzy ze względu na mikroklimat, dlatego od września do maja zbiornik jest niedostępny dla turystów.

 

Co warto wiedzieć przed zwiedzaniem?

 

• jednorazowo do obiektu wchodzi 30 osób
• czas wizyty to 30 minut
• koszt biletu to 5 złotych
• zbiornik zalany jest wodą do wysokości 10 centymetrów
• zwiedzanie odbywa się po specjalnie przygotowanych pomostach
• w obiekcie panuje temperatura około 8-10°C
• zwiedzanie z przewodnikiem
• obiekt udostępniany w sezonie turystycznym
• konieczne zapisy na www.giwk.pl

 

Zbiornik Wody Stary Sobieski

 

Położony na Szubienicznej Górze, pomiędzy ulicami Sobieskiego i Traugutta oddany do użytku w 1911 r. Stary Sobieski, jest jedynym zbiornikiem, w którym doświadczymy niespotykanego efektu echa. Niesamowite doznania akustyczne pozwalają na szeptaną rozmowę na dystansie nawet 200 metrów!
Dodatkowo wewnątrz zbiornika możemy podziwiać wspaniałą, szczegółowo przygotowaną wystawę pt. „Woda dla pokoleń – historia gdańskich wodociągów”, która pozwoli lepiej poznać historię miasta. Warto również zwrócić uwagę na nietypową fontannę znajdującą się w samym sercu budynku.
Zbiornik Stary Sobieski został wykonany z żelbetowego monolitu na planie koła, na górze którego znajduje się punkt widokowy. Możemy z niego podziwiać panoramę Gdańska. Obiekt jest udostępniany również poza sezonem.

 

Co warto wiedzieć przed zwiedzaniem?

• zwiedzanie z przewodnikiem
• jednorazowo do obiektu wchodzi 30 osób
• czas wizyty około 75 minut
• koszt biletu 5 złotych
• w obiekcie panuje temperatura około 8-10° C
• obiekt dostępny przez cały rok
• konieczne zapisy na www.giwk.pl

 

 

Zbiornik Wody Kazimierz

 

Współczesna wieża ciśnień znajduje się na ul. Lazurowej, Gdańsk-Orle na Wyspie Sobieszewskiej. Została oddana do użytku w 2015 r. Patronem zbiornika jest dyrektor gdańskich wodociągów Kazimierz Behlke (1932-2013). Pracował tu przez 39 lat przez co stał się ważną i zasłużoną postacią dla rozwoju infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej w Gdańsku.

Zbiornik Kazimierz słynie z okazałego tarasu widokowego, położonego 10 metrów ponad koronami drzew. Z tego punktu mamy widok na Wyspę Sobieszewską, Żuławy Gdańskie i Zatokę Gdańską.

Ważnym elementem turystycznym zbiornika są organizowane wystawy multimedialne, które mają na celu edukację w temacie działania sieci wodociągowej i rolę zbiornika w systemie oraz zaprezentowanie walorów przyrodniczych Wyspy Sobieszewskiej.

 

Co warto wiedzieć przed zwiedzaniem?

• zwiedzanie z przewodnikiem
• obiekt udostępniany w sezonie turystycznym
• zajęcia edukacyjne
• jednorazowo do obiektu wchodzi 15 osób
• zajęcia i zwiedzanie bezpłatne
• jest to czynny obiekt wodociągowy, dlatego obowiązują tu specjalne zasady bezpieczeństwa, zaleca się minimalizację bagażu
  

Gdański Szlak Wodociągowy to zdumiewające świadectwo osiągnięć gdańskiej inżynierii. Udało się go stworzyć dzięki zaangażowaniu pracowników miejskiej spółki wodociągowej GIWK oraz sympatyków historii techniki. Przez wiele lat zbierano dokumentację historyczną oraz odnawiano znalezione pamiątki. A wszystko po to, by móc ukazać jak niesamowitą atrakcją może być zwiedzanie niedostępnych dotąd, historycznych miejsc.

Wielu z nas marzyło o tym, by móc zobaczyć dawno zapomniane miejsca, które od lat nie były użytkowane. Przestrzenie pełne historii i wynalazków, ludzkich przeżyć i wspomnień. GSW to właśnie takie miejsca. Przejście całego szlaku zawiera w sobie elementy przygody i survivalu, przez co wpisał się on również w turystykę eksploracyjną.

Każdy z trzech zbiorników jest unikatowy, niepowtarzalny. Możliwość oglądania ich zarówno pod, jak i nad ziemią jest niezwykłym przeżyciem, którego powinien doświadczyć każdy, kto choć raz odwiedził Gdańsk.

 

Artykuł na podstawie przesłanych materiałów